لامپ وسیله‌ای است که توسط جریان الکتریکی نور مصنوعی را تولید می‌کند. لامپ‌ها و چراغ‌ها عضوی کارآمد برای یک سیستم روشنایی می‌باشند که انرژی خود را از باتری‌ها یا ژنراتور یا موتوربرق‌ها تأمین می‌کنند. قرن نوزده میلادی اولین لامپ رشته‌ای توسط توماس ادیسون و پس‌ازآن پیشرفت‌های قابل‌توجهی در انواع مختلف لامپ‌های روشنایی و بازدهی آنها وجود داشته است. انواع مختلفی از لامپ‌ها و چراغ‌ها در اطراف ما موجود است که همگی از یک تصویر ذهنی ساخته‌شده‌اند و عمدتاً در سیستم روشنایی خانه‌ها، ادارات، کارخانه‌ها و … شاهد استفاده‌ی آنها با اثرات روشنایی متفاوتی هستیم.
انواع مختلف لامپ‌ها برای تأمین روشنایی
- لامپ رشته‌ای
- لامپ فلورسنت
- لامپ هالوژن
- لامپ LED
- لامپ نئون
۱. لامپ رشته‌ای :
لامپ‌های رشته‌ای لامپ‌هایی استاندارد هستند که بسیاری از مردم کاملاً با آن آشنا می‌باشند. این لامپ‌ها در طیف گسترده‌ای از اندازه و ولتاژهای متفاوت در دسترس‌اند. هنگام عبور برق از رشته تنگستن داخل لامپ، نور و گرما تولید می‌شود. رشته‌ی این لامپ داخل محفظه‌ای شامل مخلوطی از نیتروژن یا خلع قرار دارد. در حال حاضر لامپ‌های LED، فلورسنت و… بر اساس فن‌آوری‌های جدید جایگزین این نوع لامپ‌ها شده‌اند.
۲.لامپ فلورسنت :
لامپ فلورسنت که به لامپ‌های کم‌مصرف معروف هستند نوعی از لامپ‌های مدرن کم‌مصرف می‌باشند. به‌طورکلی لامپ کم‌مصرف در مقایسه با سایر لامپ‌ها با استفاده از توانی کمتر، نوری به همان میزان ایجاد می‌کند و از طول عمر بیشتری برخوردار است. بهبود کیفیت نور، تنوع محصول بیشتر، هزینه کمتر و ارتقا در سازمان‌های انرژی آب و برق، لامپ‌های کم‌مصرف را از سایر لامپ‌های دیگر متمایز کرده است و به دلیل استفاده‌ی تنها یک‌سوم تا یک‌چهارم از انرژی برق بسیار محبوب است. این کارایی بالا به این معنا است که اتلاف برق به‌صورت گرما بسیار کمتر میباشد. لامپ‌های کم‌مصرف از دو یا سه حلقه لوله تشکیل‌شده‌اند.
۳. لامپ هالوژن :
لامپ‌های هالوژن متشکل از یک‌رشته تنگستن می‌باشند که توسط لایه‌ای فشرده و نازک پوشیده شده و با گاز بی‌اثر و مقداری از هالوژن (برم یا ید) پرشده است. لامپ‌های هالوژن باوجود کوچک‌تر بودن از لامپ‌های معمولی از طول عمر و روشنایی زیادی برخوردار هستند ولی در مقایسه با لامپ‌های فلورسنت، تقریباً سه برابر انرژی مصرف می‌کنند. بهره‌ی نوری لامپ‌های هالوژن حدود ۲۵ لومن در هر وات است. این نوع از لامپ‌ها در مکان‌هایی که نیاز به فوکوس نور دقیق است استفاده می‌شوند.
۴. لامپ ال ای دی :
لامپ ال ای دی فن آوری ای جدید با راندمان بالاست که به‌سرعت در حال تحول بوده و برای انواع برنامه‌های کاربردی و نورپردازی واحدهای مسکونی استفاده می‌شوند. لامپ ال ای دی نور را از طریق حرکت الکترون‌ها در یک‌نیمه هادی منتشر می‌کند، آنها فاقد رشته هستند و از قدرت کمتر و طول عمر بیشتری برخوردارند و نیز طیف رنگی متفاوتی بدون استفاده از فیلترهای رنگی ایجاد می‌کنند.
لامپ‌های ال ای دی در مقایسه با لامپ‌های رشته‌ای نور بیشتری تولید می‌کنند و مصرف انرژی پایین‌تری دارند همچنین لامپ‌های ال ای دی سفید نسبت به لامپ‌های کم‌مصرف ۳۰ درصد کارآمدتر هستند. هزینه‌ی اولیه‌ی این لامپ‌ها به‌طورکلی بالا است و از آن در ساخت پروژه‌های الکترونیکی، مصارف خانگی، چراغ‌های تزیینی و…استفاده می‌شود.
انواع لامپ‌های ال ای دی ازنظر تکنولوژی ساخت به سه دسته‌ی مختلف تقسیم‌بندی می‌شوند که شامل
- لامپ دیپ (DIP)
- لامپ اس ام دی (SMD)
- لامپ سی او بی (COB)
۵. لامپ‌های نئون در سیستم روشنایی :
لامپ‌های نئون لامپ‌های شامل گاز در فشار پایین هستند. لامپ‌های روشنایی استاندارد با مخلوط گاز آرگون و یا نئون پرشده‌اند و لامپ‌هایی با روشنایی بالا با گاز نئون خالص پر می‌شوند. هنگام اعمال ولتاژ، گاز یونیزه اجازه‌ی عبور یک جریان بسیار کوچک از یک الکترود به الکترودی دیگر را می‌دهد. استفاده از گاز یونیزه عاملی برای بهره‌برداری از لامپ در ولتاژی پایین‌تر میباشد که این ولتاژ می‌تواند در رنج ۱۰ تا ۲۰ ولت بسته به لامپ مورداستفاده متغیر باشد.
انواع لامپ‌ها در فضای عمومی :
لامپ‌های تخلیه با شدت بالا
لامپ‌های متال هالید، بخار جیوه، سدیم با فشار بالا همگی نوعی از لامپ‌های تخلیه با شدت بالا هستند. این لامپ‌ها از لوله‌های شیشه‌ای که شامل الکترودهای تنگستن همراه قوس‌های الکتریکی هستند طراحی‌شده است. لامپ‌های تخلیه در مقایسه با لامپ‌های رشته‌ای و فلورسنت نور بیشتری تولید می‌کنند. این لامپ‌ها در مکان‌هایی با سطوح بالایی از نور مثل سالن‌های ورزشی، مناطق بزرگ عمومی، جاده‌ها و... استفاده می‌شوند.
۱. لامپ متال هالید
لامپ‌های متال هالید شامل یک لوله‌ی تخلیه‌یا لوله‌ای قوس‌دار در داخل چراغ هستند. این لوله‌ها می‌توانند ساخته‌شده از سرامیک، کوارتز یا جیوه باشند. لامپ‌های متال هالید بسیار کارآمد بوده و نسبت به‌اندازه‌ی خود نور زیادی تولید می‌کنند. لامپ‌های متال هالید معمولاً در سالن‌ها، چراغ‌های ترافیک و سیستم‌های روشنایی فضای باز برای مقاصد تجاری استفاده می‌شوند.
۲. لامپ سدیم با فشار بالا
این لامپ‌ها نوع بهبودیافته‌ی لامپ‌های سدیم با فشار پایین هستند که نسبت به آنها دارای بهره‌وری بهتر، اندازه‌ی کوچک‌تر و رنگ قابل‌قبول‌تری هستند. لامپ‌های سدیم با فشار بالا از یک لوله قوس باریک که توسط یک قاب پوشانیده شده تشکیل‌شده است. در داخل لوله قوس معمولاً از سدیم، جیوه و زنون استفاده می‌شود و جنس آن از سرامیک اکسید آلومینیوم میباشد که در برابر اثرات مخرب مواد قلیایی مانند سدیم مقاوم است.
۳. لامپ بخار جیوه
لامپ‌های بخار جیوه ازلحاظ تجاری اولین لامپ‌های تخلیه با شدت بالا میباشد که قابل‌استفاده برای طیف گسترده‌ای از برنامه‌های کاربردی نورپردازی در دسترس است. لامپ‌های بخار جیوه لامپ‌های تخلیه‌ی گازی هستند که با استفاده از یک قوس الکتریکی از طریق بخار جیوه، نور را تولید می‌کنند. این حباب بیرونی، حباب داخلی را در برابر عوامل جوی و محیطی حفظ می‌کند. مزیت لامپ‌های بخار جیوه تولید نور سفید روشن با طول عمر نسبتاً طولانی میباشد. بهره‌ی نوری این لامپ ۶۵ لومن بر وات است.
۴. لامپ سدیم با فشار کم
لامپ کم‌فشار سدیم اولین لامپ‌های سدیمی هستند که حداکثر بهره‌وری را نسبت به سیستم‌های روشنایی دیگر دارد. عملکرد این لامپ‌ها بسیار شبیه به لامپ‌های فلورسنت است و معمولاً در مکان‌هایی مانند جاده‌ها، فضای باز، پارکینگ‌ها و… استفاده می‌شوند.
