یک سازه چوبی یا فلزی موقتی است که برای دسترسی به نقاط دشوار به هنگام ساخت یا تعمیر ساختمانها و دیگر سازه‌ها بکار می‌رود.داربستها که از میله‌های فلزی و چوبی ساخته میشوند گاه به عنوان تکیه‌گاه برای بخشی از دیگر سازه‌ها هم استفاده می‌شوندساخت داربست ها مهارت ویژه‌ای نیاز دارد زیرا در صورت فروریختن یک داربست خطر تلفات جانی بسیار زیاد است.
داربست های فلزی قالباً بصورت لوله های ۶متری،۳متری و قالب و بست تشکیل میشوند.ولی چون ساختمانها در متراژهای مختلفی ساخته شده اند لوله هایی با متراژهای کوچکتر وبزرگترنیز در نصبداربستکاربرد دارند. یکی از ویژگی های داربست خوب داشتن فاصله مناسب بابدنه است که معمولاً ۳۰است. در بعضی مواقع نیز به دستور بنا و یا معمار و مهندسین مربوطه نسبت به نوع انجام کار در روی بدنه فاصله ها کم یا زیاد می گردد.
داربست درعین سادگی درصورت عدم رعایت ایمنی کاربسیار پرخطر میی باشد که خطراتش شامل کارگران داربست بند وافراد غیرمی شود
انواع داربست :
داربست ها انواع گوناگونی داشته که در بخش زیر آن ها را برای شما شرح خواهیم داد:
۱-داربست های چوبی
این گونه داربست ها اغلب به صورت ثابت بوده و برای ساخت این نوع داربست ها از گوب های گرد و یا نردبان های مخصوص استفاده می گردد. به طور کلی هر گاه برای برپا کردن داربست، از تخته، خرک و پل موقت استفاده شود داربست ایجاد شده را داربست چوبی نامند.
۲-داربست فلزی
این نوع داربست ها، از لوله های فولادی با قطر ۴۸٫۳ میلیمتر که به آن ها اصطلاحا لوله ۵ سانتیمتری گفته می شود تشکیل شده اند. این لوله های دارای حداقل ضخامت ۴ میلیمتر بوده و به وسیله بست های مربوطه مونتاژ می گردند. در شکل زیر می توانید نمونه ای از آن را ملاحظه نمایید:
داربست پایه دار :
این نوع داربست، برای مواردی که برپایی سریع داربست ضرورت داشته باشد، مفید هستند. با این حال این نوع داربست نیز نبایستی بیش از سه ردیف داشته باشند. علاوه بر آن ارتفاع سکوی کار در بالای سطح زمین یا طبقه ای که داربست پایه دار روی آن قرار می گیرد نیز نبایستی از ۴٫۵ متر تجاوز نماید.
داربست های معلق
این نوع داربست ها، در واقع داربست هایی هستند که به دیوارهای ساختمان تکیه داشته و در مکان هایی که برپاسازی داربست از سطح زمین غیر ممکن است، مورد استفاده قرار می گیرند. این نوع داربست ها از سطح ساختمان به صورت سکو بیرون زده و به همین جهت به آن ها داربست معلق یا سکوی پیش آمده گفته می شود.
نیروی انسانی جهت نصب :
افراد داربست بند باید از نظر جسمانی و روانی دارای سلامتی کامل باشند . (با انجام معاینات قبل از استخدام و دوره ای می توان از این امر اطمینان حاصل نمود)
۱- دارای بیماریهای صرع سرگیجه- فشار خون و مشکلات تنفسی نباشد.–
۲- قدرت بالا روی از شیب های تند، عبور از گذرگاه های مرتفع را دارا باشد.
۳- افراد باید دارای اعتماد به نفس کافی باشند.
ب : ابزار و تجهیزات مورد نیاز :
۱- لوله های فولادی :
بدون درز با قطر ۴۸ مخصوص داربست بندی به طول ۲۰ تا ۶ متر و ضخامت ۵/۳ و وزن ۳/۲۱ کیلو گرم که نوع بدون درز آن مناسب ترین لوله برای نصب داربست می باشد. هنگام استفاده باید دقت کرد لوله دارای شکلی سالم، صاف و تمیز باشد و آغشته به مواد چرب و روغنی، سیمان و گچ نباشد.
۲- بست های فلزی :
بست فلزی چهار پیچه (فولادی) : متداولترین مورد استفاده در نصب داربست به شمار می رود و دارای وزنی معادل۱۶۵۰ گرم است که قادر است وزنی معادل ۱۲۰۰ را تحمل نماید و توسط چهارپیچ و مهره به لوله دیگر متصل می شود و زاویه ای که پس از اتصال دو لوله تشکیل می دهد ۹۰ درجه می باشد. طول این بست ۱۰۰ از هر طرف است.
بست فلزی چرخشی : این نوع بست از دو قسمت مرکب تشکیل شده که توسط پین فولادی به یکدیگر متصل می گردد. به طوریکه دو قسمت درگیر قابلیت چرخش ۳۶۰ درجه نسبت به یکدیگر را دارند. لوله های داربست به صورت زاویه دار به هم متصل می شوند. برای اتصال لوله های گذری، ضربه ای، مورب و از آن استفاده می گردد. این بست تحمل فشار ۱۰۰۰ کیلوگرم را دارد و زون آن معادل ۱۷۰۰ می‌باشد.
- بست کمکی یا نگهدارنده : به منظور بالا بردن مقاومت بست ساده در برابر فشار بکار می رود و در زیر بست فلزی و مماس با آن قرار می گیرد. برای داربست هایی که وزن بیشتری را بایستی تحمل کنند و همچنین داربستهای که به صورت معلق در ارتفاع نصب می گردند، از این نوع بست ها استفاده می‌گردد. دارای وزن ۶۰۰ گرم بوده و مقاومت بست فلزی ساده را تا ۲۷۰۰ کیلوگرم افزایش می دهد ولی به تنهایی دارای مقاومت کمی می باشد.
- بست کلاهکی(مخصوص ایجاد سقف) : از این نوع بست فقط در بالای لوله های ستون یا عمودی استفاده می شودو در واقع در داربست های مسقف یا داربست هایی که نیاز به چادر در آنها وجود دارد استفاده می شود. وزن این نوع داربست با ۸۶۰ گرم و توسط یک پیچ محکم می گردد. نوع دیگر این بست چرخشی و قابل تنظیم می باشد.
- بست زبانه ای یا پیوندی: جهت اتصال لوله های افقی مورد استفاده قرار می گیرد. در محل تماس این بست با لوله زائده های با قطر ۱۴ طراحی شده که در سوراخ لوله های افقی قرار می گیرد. و توسط واسطه یا مغزی درون لوله مقاومت کششی بسیار زیادی معادل ۴۵۰۰ کیلوگرم در نقطه اتصال دو لوله به هم ایجاد می نماید. دارای چهارپیچ و وزنی معادل۱۶۵۰ گرم می باشد. سوراخهای ایجاد شده در دو سر لوله ها از لبه مقطع لوله تا مرکز سوراخ ۳۰ میلی متر قطر سوراخ ۱۵ است. mmmm
۳- مغزی:
در هر نوع که بیش از ۶ متر ارتفاع داشته باشد حتماً از این ابزار استفاده خواهد شد. مغزی رابط جهت تقویت استحکام لوله هایی که روی هم قرار دارند استفاده می شوند. این ابزار دارای طول ۱۲۰ میلیمتر و جنس آن از فولاد می باشد. و در انواع مقطع چهارگوش و دایره ساخته می شوندکه در وسط آن رینگ فولادی با ضخامت ۶ و قطر دایره ای ۵/۴۷ میلیمتر نصب گردیده به طوریکه پس از قرار گرفتن درون دو لوله با حلقه (رینگ) مغزی کمتر از ۵/۲ از طرفین باشد تا مانع درگیری بست با لوله نگردد. مورد استفاده در لوله های عمودی به مراتب بیشتر از لوله های افقی دارد و وزن آن ۸۰۰ می‌باشد.r
۴- کفشک یا پایه فولادی :
در مکانهای که محل نصب آن سطوح سیمانی، موزائیک و یا آسفالت باشند و همچنین در زمین‌های شنی و یا خاکی استفاده می شود. همچنین برای استفاده کفشک روی سرامیک یا کاشی حتماً از لاستیک مخصوص و تخته همزمان استفاده می گردد تا در صورت سنگینی داربست آسیبی به کف سرامیک یا کاشی وارد نشود.
۵- لنگریا مهاربند داربست پیچی:
وسیله ای قابل تنظیم که توسط پیچ تغییرطول پیدا می کند و جهت اتصال و تکیه دادن داربست به ستون یا دیواره در نقاط مختلف داربست بکار می رود. وزن آن ۱۶۰۰ و دارای طول نهایی و کمترین طول می باشد. نوع دیگر آن درون لوله های عمودی قرار می‌گیرد و وزن آن ۲۸۵۰ و در مهار سقف بصورت عمودی بکار می رود.
۶- چرخ های فولادی :
برای داربست های سیار بکار می رود.چرخ ها در دو نوع داخل سالن یاخارج سالن ساخته شده که روی گروه اول تغییراتی حاصل شده روکش چرخ از لاستیک مخصوص ساخته شده و وزن آن معادل ۵۵/۹ کیلو و تحمل ۶۰۰ کیلو گرم وزن را دارد. نوع فولادی آن در خارج کارگاه مورد استفاده قرار می گیرد و تحمل نیروی معادل ۱۰۰۰ کیلوگرم را به تنهایی دارد و وزن تقریبی آن معادل ۵۷۰۰ کیلوگرم و در یک داربست ۸ متری با احتساب وزن داربست ۴ تن نیرو را تحمل می کند.
۷- آچار دوسر رینگ کروم وانادیم استاندارد. ۲۲×۲۱ دارای طول ۲۸ سانتی متر که جهت محکم نمودن پیچهای داربست بکار گرفته می شود. حداکثر نیروی مجاز جهت سفت کردن توسط این آچار ۶۰۰ کیلوگرم یا نیروی بازوی کارگر می باشد.
۸- گونیا تراز شیلنگ تراز و شاقول
۹- طناب ایمنی (نجات) که در مجاورت داربست به ستون یا محلی جهت حفاظت افراد و نصب کمربند ایمنی مورد استفاده قرار می گیرد و طول آن ۲۰ متر می باشد.
۱۰- کمربند ایمنی و کفش مخصوص:
داربست که دارای کف مخصوص که الاستیسه زیاد دارد. ساق این نوع کفشها بلندتر از سایر کفش‌های ایمنی طراحی و ساخته می شود. این کفش مشابه کفش ایمنی می باشد که به پای کارگر به هنگام عبور از روی لوله های دایره شکل اطمینان خاطر زیاد می بخشد و مانع از لغزش او می گردد.
۱۱- شبکه های توری حفاظتی :
در داربست های سبک و سنگین به کار می رود. از جنس نایلون کتان پلی استر تهیه می شود و درشتی بافت تار و پود به فاصله ۱ سانتی متر از یکدیگر قرار دارند و اغلب به رنگ سبز و قرمز بر روی نمای داربست و به منظور جلوگیری از سقوط اشیاء و ابزار و تکه های مصالح ساختمانی نصب می گردد. نصب این حفاظ ایمنی در داربست های ساختمانی، کنار گذرگاهها یا معابر عمومی الزامی می باشد.
