کانکس یک نوع سازه پیش‌ساخته است که دارای کاربردهای مختلفی بوده اما ایده اولیه آن برای استفاده به‌عنوان سکونتگاهی موقت که به‌صورت سریع ساخته و در محل مستقر شود، بوده است که باگذشت زمان کاربری‌هایی مانند فروشگاهی و خدماتی نیز به آن افزوده‌شده است. کانکس همانند خانه است، با این تفاوت که اتاق پیش‌ساخته قابل‌حمل و قابل‌بازیافت می‌باشد و برای سکونت افراد در هر شرایط آب‌وهوایی قابل‌استفاده می‌باشد. امکانات کانکس‌ها درست مثل خانه است و دارای سرویس بهداشتی، آشپزخانه و وسایل موردنیاز برای فعالیت‌های مختلف است. کانکس در انواع گوناگون و مطابق با شرایط محیطی ساخته می‌شود ازجمله کانکس ویلایی، مسکونی، تجاری، سرویس بهداشتی، نیروی انتظامی و…
مزایای استفاده از کانکس
- سرعت‌بالا در ساخت و اجرا، به‌طورکلی سرعت در ساخت‌وساز با سبک پیش ساختگی، برابر با بازگشت سریع‌تر سرمایه و صرفه‌جویی در زمان و هزینه‌ها می‌باشد.
- تکنیک پیش ساختگی و مصالح به‌کاررفته با تایل های بزرگ و سبک مقاومت این سازه‌ها را در برابر زلزله بسیار بالابرده و از طرفی در صورت تخریب آوار آن، برای انسان خطرناک نبوده چراکه چگالی آن‌ها نسبت به مصالح ساختمانی معمولی بسیار کمتر است.
- عایق حرارتی و عایق رطوبتی بودن کانکس‌ها ازجمله مهم‌ترین مزایا به‌حساب می‌آید. نوع ساندویچ پانل که در آن از فوم پلی یورتان استفاده‌شده باعث گردیده تا اتلاف انرژی در آن‌ها به حداقل رسیده و بتوان از آن‌ها در مناطق خیلی سرد و یا خیلی گرم استفاده کرد.
- اینکه یک‌خانه پیش‌ساخته را به‌راحتی بتوان جابجا نمود، مزیت بسیار خوبی بوده؛ بخصوص در کارگاه‌های ساختمانی و عمرانی که می‌توانند پس از اتمام پروژه سریعاً سازه‌ها را جهت تجهیز کارگاه جدید به محل دیگری منتقل کنند.
- قابلیت ذخیره‌سازی و تولید انبوه و استفاده در شرایط بحرانی
- قابلیت اجرای انواع طرح‌ها برای کاربری‌های مختلف به‌طوری‌که هر سازه کاملاً با نوع استفاده خود هماهنگ و بیشترین بازدهی را داشته باشد نیز یکی از مزایای آن بشمار می‌رود که این کار معمولاً در طراحی کانکس به هنگام بررسی‌های فنی و تحقیقات پیش‌تولید صورت می‌گیرد.
معایب استفاده از کانکس
- افت قیمت پس از استفاده در حدود ۳۰ الی ۴۰ درصد می‌باشد.
- برای اینکه قابلیت حمل را داشته باشد باید دارای ابعاد استاندارد چه در طول و عرض و چه در ارتفاع داشته باشد تا مجوز تردد در جاده‌های داخل کشور را کسب نماید که در ابعاد بزرگ برای حل این مشکل روش دوقلو و یا ساخت در محل استفاده می‌شود.
انواع کانکس :
۱. کانکس نگهبانی
کانکس نگهبانی معمولاً دارای ابعاد کوچک و برای استقرار نگهبان یا پرسنل حراست در ورودی مجموعه‌ها و شرکت‌ها مورداستفاده قرار می‌گیرد و شرایط آن به‌گونه‌ای است که نفر به‌تمامی جهات دید کامل داشته باشد تا بتواند کل محدوده را تحت کنترل داشته باشد
۲. کانکس فروشگاهی
معمولاً در تقاطع‌های پر رفت‌وآمد برای فروش محصولات مختلف فرهنگی و روزنامه‌های مطبوعاتی از کانکس فروشگاهی استفاده می‌شود. این نوع معمولاً ابعاد کوچکی داشته که دارای کرکره‌های برقی و نورپردازی برای روشنایی در هنگام شب می‌باشد
۳. کانکس کارگاهی
اسکان نیروها در کارگاه‌های ساختمانی و همچنین دفاتر اداری برای مهندسین پروژه نیازمند فضایی می‌باشد که با هزینه کم و سرعت زیاد ساخته شود. ازاین‌رو استفاده از کانکس کارگاهی بهترین گزینه برای این نیاز بشمار می‌رود و معمولاً با ابعاد و اندازه‌های متفاوتی در هر کارگاه می‌توان آن‌ها را یافت.
۴. کانکس سرایداری
بسیاری از مجتمع‌های آپارتمانی بخصوص اداری و گاها مسکونی با تعداد واحدهای زیاد نیاز به یک سرایدار یا نگهبان دارند که به‌صورت دائمی در آنجا مستقر باشد، ازاین‌رو برای سکونت و استقرار نگهبان و خانواده‌اش اقدام به تهیه یک کانکس سرایداری می‌کنند که معمولاً در حیاط یا پارکینگ مجتمع قرار می‌گیرد.
۵. کانکس ویلایی
استفاده به‌عنوان خانه پیش‌ساخته از این سازه‌ها باعث به وجود آمدن محصولی بنام کانکس ویلایی گردید که این سازه مانند یک خانه مجهز دارای اتاق‌های متعدد و سرویس بهداشتی می‌باشد. بسته به ابعاد امکانات داخلی آن نیز تغییر بوده و بیشتر در مناطقی مانند لواسانات و شهرهای خوش آب‌وهوا از آن‌ها استفاده می‌کنند.
۶. کانکس کیوسک خدمات شهری
این سازه‌ها وظیفه ارائه خدمات مختلف اجتماعی و شهروندی را در داخل فضای شهری دارند که ازجمله مهم‌ترین آن‌ها ایستگاه‌های دوچرخه، کیوسک‌های دستگاه خودپرداز بانکی، اهدای خون، ارائه مشاوره‌های پزشکی و عرضه محصولات فرهنگی می‌باشد.
7. کانکس چرخ‌دار
نوع چرخ‌دار معمولاً برای کاربری‌هایی که نیاز به جابجایی‌های زیاد دارند مورداستفاده قرار می‌گیرد و گاها بانام کاروان‌های سیار یا کاروان مسافرتی نیز از آن یاد می‌شود. نمونه‌های بارز آن ایستگاه‌های سیار پلیس‌راه و کاروان‌های توریستی می‌باشد.
روش ساخت کانکس
سبک‌ها و روش‌های متفاوتی برای ساخت کانکس وجود دارد و این تنوع سبک به دلیل تنوع زیاد در گزینه‌های موجود برای انتخاب مصالح اولیه می‌باشد، اما چیزی که در اکثر روش‌های تولید کانکس مشترک است ساخت شاسی کف با تیرآهن و اسکلت فلزی با پروفیل‌های آهنی می‌باشد که بنا به ابعاد و نوع درجه کیفی، ضخامت‌ها و نمره‌های متفاوتی از آن‌ها بکار می‌رود. اتصالات در اکثر مواقع از طریق جوش ممتد بوده اما در برخی موارد با روش پیچ و مهره نیز جهت مونتاژ و دمونتاژ آن‌ها را تولید می‌کنند. پوشش بدنه و سقف نیز از مصالح مختلفی مانند ورق فولادی گالوانیزه شده، چوب، فایبرگلاس و پانل‌های پیش‌ساخته می‌باشد که خریداران کانکس در هنگام سفارش یکی از آن‌ها را انتخاب می‌کنند چراکه هرکدام دارای ویژگی‌ها و مزایایی بوده و ازلحاظ هزینه نیز با یکدیگر متفاوت هستند.
کاربرد کانکس
کانکس به‌عنوان اسکان موقت در نظر گرفته می‌شود؛ اما کاربردهای دیگری نیز بعدها به آن افزوده شد که باعث رشد این صنعت و تعامل آن با شهروندان گردید. ازجمله مهم‌ترین آن‌ها استفاده به‌عنوان کیوسک‌های خدمات شهری، کانکس مسکونی و دکه‌های روزنامه‌فروشی بوده که خدمات مختلفی را به مردم ارائه می‌کردند.
تغییر دکوراسیون داخلی کانکس
برای زیبایی کانکس می‌توان از دیوارکوب و نماهای کامپوزیت در رنگ‌های مختلف و برای شستشوی آن از دیواره‌هایی با پوشش‌های قابل شستشو استفاده کرد. می‌توان برای جلوگیری از کثیف شدن کف کانکس و مقاومت آن از سرامیک، پارکت و آلومینیوم آجدار استفاده کرد. کانکس از موارد کاربردی زیادی برخوردار است که شامل تنوع رنگ، تنوع در ساخت و نقشه‌های مختلف آن می‌باشد که دلیل آن انعطاف‌پذیری کانکس در ساخت آن است تا بتواند نیاز هر شخصی را برطرف کند.
