همانطور که در مرحله ی قبل مطرح شد بعد از عملیات تخریب و گودبرداری، ساخت فونداسیون یا پی آغاز می گردد. فونداسیون قسمتی از سازه می‌باشد که بار و فشار وارد از نقاط مختلف ساختمان و همچنین بارهای اضافی را به زمین انتقال می دهد.
فونداسیون بخشی از ساختمان می باشدکه وظیفهٔ انتقال نیرو از ستون به زمین و خاک اطرافش را بر عهده دارد بر اساس نوع ساختمان و میزان نیروهای وارده و وزن ساختمان، بافت لایه هاو نوع خاک زمین و شرایط آب و هوایی منطقه :می توان تیپ و ابعاد شالوده را انتخاب و مشخص نمود. عمق، طول و عرض فونداسیون ها به وزن ساختمان، تعداد طبقات و جنس خاک بستگی دارد.
پیاده سازی نقشه روی زمین :
هدف از پیاده کردن نقشه ساختمان
انتقال طرح از روی کاغذ بر سطح زمین است و در این مرحله از اجرا عملیاتی عکس
عملیات تهیه نقشه انجام می گیرد که در اصطلاح به آن عملیات پیاده کردن نقشه
ساختمان می گویند. در این مرحله محل دقیق ی
ها و ستون هـای ساختمان و ابعاد آنها روی زمین مشخص گردد، لذا عملیات باید با دقت
زیادی انجام شود و زوایا و اضلاع به دقت کنترل شود. در موقع پیاده کردن نقشه
ساختمان از پلان پی کنی استفاده می شـود.در پروژه های بزرگ مهندسی عمران این کار
توسط مهندس نقشه بردار و به کمک دوربین های نقشه برداری انجام می پذیرد، ولی در
پروژه های کوچک عمرانی این کار با متر و ریسمانکار به راحتی قابل اجرا است.
اجرای بتن مگر یا بتن نظافت :
لایه ای از بتون با درصد سیمان کم و سنگ های دانه ریز به عنوان بتن نظافت در زیر تمام فونداسیونهای بتن مسلح ریخته میشود. وظیفه لایه مگر این است که حفره های ضعیفی را که هنگام حفاری و تسطیح پدید می آیند پر کرده و سطح کاملا ترازی را به وجود آورد که بتوان آرماتوربندی را بر روی آن کار گذاشت.
در این مرحله بعد از پیاده سازی نقشه، یک لایه بتن در روی خاک زمین به اندازه شناژ ها و پی انجام می گردد.
بتن مگر قبل از بتن ریزی
اصلی به ضخامت ۱۰
– ۱۵ سانتی متر و با عیار۱۵۰ کیلوگرم سیمان در متر مکعب اجرا میشود.
دلایل اجرای بتن مگر:
۱) برای جلوگیری از آلوده
شدن و جذب آب بتن اصلی شالوده
۲) برای ایجاد سطحی صاف و
مسطح برای بتن ریزی شالوده (رگلاژ کف پی)
اجرایی آرماتور بندی فنداسیون :
با توجه به پلان فنداسیون
و دتایلهای آن تعداد میل گردهای طولی و تقویتی و همچنین شماره آنها و میل گردهای
خاموت و شماره و فواصل آنها از هم (
c.o.c) در پلان فنداسیون محاسبه
و آورده شده است که توسط آن به تعدادی که در نقشه داده شده میل گردهایی طولی روی
خرک یا زمین قرار گرفته و به طول لازم برش داده میشوند و توسط خاموتها میل گردهای
پایینی طولی و بالایی به هم وصل می‌گردند و همچنین آرماتورهای مش بندی هم بطول‌های
لازم برش داده شده وبه صورت شبکه بندی روی هم قرار گرفته و توسط سیم آرماتور بندی
بسته شده و در محل زیر ستونها قرار می‌گیرند بعد از اینکه آرماتور بندی قسمتی از
کلاف پایینی آماده شد آن را در محل قرار داده و قالب بندی را انجام می‌دهند.
– اجرای ریشه‌ها (در ساختمانهای بتنی) :
در سازه‌های بتنی می‌بایست
مطابق با نقشه‌های اجرایی، ریشه ستونها، دیوارهای برشی و مواردی از این قبیل را
نیز در هنگام آرماتور بندی فونداسیون سازه بتنی اجرا کرد و سپس اقدام به بتن ریزی
فونداسیون نمود.
قالب بندی :
۱– قالب آجری :
که بهترین حالات قالب
بندی است زیرا بعد از بتن ریزی دوباره می‌توان از آجرها استفاده کرد و همچنین شکل
پذیری بالای آن قابلیت عمده ای برای قالب آجری به حساب می‌آید بدین ترتیب که به
عرض مورد نظر همچنین ارتفاع در نظر گرفته شده برای فنداسیون یک دیوار آجری معمولاً
۲۰cm اجرا می‌کنند و قسمتهای داخلی آن را با پلاستیک می‌پوشاند تا آب بتن
توسط آجرها جذب شده هم آجرها بعداً راحتر از بتن جذب شوند ولی برای کلافهای قایم و
فوقانی از قالب آجری نمی‌توان استفاده کرد
۲– قالب تخته ای :
که بیشتر برای کلافهای
قایم و فوقانی مورد استفاده قرار می‌گیرد و برای کلافهای تحتانی هم اگر مقرون به
صرفه باشد و همچنین قالب تخته ای موجود باشد می‌توان استفاده کرد و تخته‌ها قبل از
قالب بندی روغن کاری میشوند تا هم آب بتن توسط تخته‌ها جذب نشود هم قالب‌ها راحت
تر از بنتن جدا شوند که همان کار پلاستیک در قالب آجری را انجام می‌دهد.
۳– قالب فلزی :
از قالب فلزی هم می‌تولن
برای کلاف تحتانی استفاده کرد ولی برای پروژه‌های کوچک مقرون به صرفه نیست این
قالب‌ها هم قبل بسته شدن روغن کاری میشوند ولی در اینجا جذب آب دیگر مد نظر نیست.
حالتی هم است که خاک منطقه به عنوان قالب عمل میکند در این موارد پی را به عرض و عمق مورد نظر کند بعد دیواره‌های پی را با پلاستیک می‌پوشانند و زمین خود نقش قالب را ایفا میکند و نیازی به قالب نیست و عایق بندی به علت این است که آب بتن جذب نشده و نسبت آب به سیمان بتن تغییر نکند.
بتن
ریزی فنداسیون :
در ساختمانهای کوچک بتن
ریز ی توسط دست وبدون ویبراتور و بتو نر انجام می‌گیرد و طرح اختلاط بتن در اینجا
نقشی ندارد و گارگران به صورت تخمینی میزان شن و ماسه و سیمان و حتی عامل مؤثر بتن
یعنی آب تعیین و بتن را تهیه و آماده می‌کنند و بتن ریزی به صورت تکه تکه انجام می‌گیرد
و در بعضی موارد بتن قسمتی از کلدف ریخته شده و بعد از چند روز فاصله قسمتهای دیگر
اجرا میشود که یک عیب بزرگ برای قسمت مهمی‌از یک ساختمان به شمار می‌رود در
ساختمانهای با اهمیت‌های بیشتر شاهد طرح اختلاط بتن تخمینی و بتونر هستیم بدین
صورت که میزان شن وماسه برای یک کیسه و محاسبه شده وآن را به وزنی که یک بیل
معمولی می‌تواند از شن یا ماسه برداشته شود تقسیم می‌کنند و تعداد بیلهایی که از
شن وماسه باید در مخزن بتونر برای یک کیسه سیمان ریخته شود مشخص میشود و میزان آب
را هم به وزن یک سطل تقسیم کرده و تعداد سطل‌های آب برای یک کیسه سیمان ۵۰ کیلو گرمی‌به دست می‌آید به طور مثال : ۳۵ بیل شن، ۴۰ بیل ماسه، ۱کیسه سیمان و دو سطل آب نمو نه ای از طرح اختلات بتنی برای یک
ساختمان با اهمیت که از لحاظ کار بری یک ساختمان مسکونی آپارتمانی بود می‌توان نام
برد.
نصب بیس پلیتها (در
ساختمانهای فلزی) :
با توجه به آکس بندی که
در پلان فنداسیون صورت پذیرفته ودر آن که ارتفاع داده شده است در چندین نقطه از پی
ساختمان میگردهایی را می‌کارد و توسط شیلنگ تراز به ارتفاع داده شده در پلان
فنداسیون که معمولاً آن را با (۰ ۰. ۰ ± ) نمایش می‌دهند علامت‌ها ی را می‌زنند که کد ارتفاع( ۰. ۰ ± ) یا از زمین کناری بلند تر
است در آن صورت ارتفاع مربوط به زمین با علامت منفی نوشته شده و یا پایین تر از
زمین کناری است. که درآن صورت با علامت مثبت نوشته میشود.
پس ازآن که علامت گذاری
تمام شد بر طبق آکسی در نقشه آورده شده ریسمانی در یک آکس طولی و یک آکس عرض می‌بندند
به طوری در محل قرار گیری بیس پلیتها دو ریسمان کاملاً بر هم عمود باشند که محل
برخورد دو ریسمان وسط بیس پلیت خواهد بود و ریسمانها در اینجا نقش تراز راهم بازی
می‌کنند چون دو طرف ریسمان به یک تراز بسته شده است با کار تمام بیس پلیتهای یک
آکس کاملاً به موازات هم و در تر از یکدیگر قرار می‌گیرند زیرا اگر بیس پلیتها در
یک تراز نباشند به همان ترتیب سقف ساختمان نیز تراز نخواهد بود و این یک ایراد
بزرگ برای ساختمان به شمار می‌رود.
بعد از عملیات بتن ریزی
بیس پلیت ها مجدداً باز و دوباره ملات نرمه زیر آن می‌ریزند و توسط پیچها تراز می‌کنند
یعنی عملیات هواگیری انجام می‌دهند چون احتمال دارد هنگام بتن ریزی بتن کاملاً زیر
پلیت را پر نکرده باشد.
انواع فونداسیون:
۱) فونداسیون منفرد یا تک :
با توجه به کاربری ساختمان ها، بارهای وارده به ساختمان و مکانیک و استحکام خاک زیرین واینکه ساختمان در منطقه زلزله خیز قرار دارد یا نه عرض و ارتفاع و طول پی زیر هر ستون مشخص میشود که یک مکعب است و این پی‌ها توسط کلافهای افقی که معمولاً از مقطع کوچکتری برخودارند به هم وصل میشوند تا پی ساختمان پیوسته و یکنواخت عمل کند و بعد عملیات آرماتور بندی و مش بندی طبق آنچه در ساختمان بنایی تو ضیح داده شد انجام می‌پذیرد .
۲) فونداسیون نواری :
در اینجا چیزی به نام شناژ نداریم و عرض و ارتفاع مقطع چه زیر بتن و چه در قسمتهای دیگر یکسان است ولی در نوع یک طرفه، همانطور که از اسمش پیدا است در یک جهت پی منفرد ولی در جهت نواری است .
۳) فونداسیون گسترده :
در برخی موارد بر اساس بارهای وارده به ساختمان زیاد و اینکه منطقه زلزله خیز و یا خاک سست باشد یا مقاومت کافی ندارد عرض پی‌های نواری دو طرفه یا مشبک به قدری بزرگ میشود که مجبور هستی کل کف ساختمان آرماتور بندی وبتون ریزی کنیم که به آن پی گسترده گفته میشود. ودر مناطق ما برای ساختمانهای بزرگ از این نوع پی استفاده میشود.
